keerlus

Over hoe het keerlusprobleem op De Geuldalbaan is opgepakt.

keerlus: oplossen polariteitsprobleem bij 2-rail door het ompolen van de rijspanning op een geïsoleerd baanvak

vereenvoudigd sporenplan van De Geuldalbaan

Afbeelding 1: het vereenvoudigd sporenplan van de modelspoorbaan. In zwart railspanning (-) en in rood railspanning (+). Zoals al gezegd feitelijk niet juist want wisselspanning.

afbeelding 1: vereenvoudigd sporenplan van De Geuldalbaan waaruit het keerlusprobleem blijkt

keerlus modelspoor - een probleem met de polariteit

Een methode om te achterhalen of er een keerlus in het sporenplan zit is om een spoorstaaf te volgen en te kijken of die ergens 'botst' met de andere spoorstaaf. Uit afbeelding 1 blijkt dat er op 3 plekken (in oranje) op de modelbaan een probleem optreedt met de polariteit van de railspanning; de zwarte (-) railspanning 'botst' met de rode (+) railspanning.

Overigens hadden deze plekken ook naar een ander deel van de modelbaan verschoven kunnen worden, maar dat lost het keerlus probleem niet op.

Door voor de plekken in blok H23 en blok H17 te kiezen vallen beide in de helix waardoor er voldoende lengte van beide blokken (minimaal 350 cm vanwege de langste trein) binnen één segment (A) valt.

Blok B112 past nooit binnen één baansegment (ook niet als dit blok verschoven zou worden) en is verdeeld over segmenten C en D.

oplossing voor het keerlus probleem

De oplossing voor het keerlus probleem is een 'sluis' te maken. Dat is een deel van het spoor waarbinnen de langste trein past. Zodra de trein zich binnen dit geheel geïsoleerde stuk spoor bevindt wordt de railspanning van dat stuk omgepoold. Voor de trein maakt dit niet uit want de rijrichting wordt door de locdecoder bepaald en niet door de polariteit van de railspanning.

Er is een kant-en-klare oplossing te koop in de vorm van keerlusmodules. Omdat er 3 nodig zijn op de modelbaan vond ik dat nogal kostbaar. Een andere mogelijk zou zijn om door middel van booster H (DR5033) een keerlus schakeling te maken. Maar aangezien helix-a en helix-b door booster H worden gevoed en deze samen uit 10 blokken bestaan is dat niet wenselijk.

algemeen - keerlus probleem oplossen met bistabiel relais en 2 reedcontacten?

Ik heb geprobeerd het probleem van de keerlus op een andere manier op te lossen. Zie afbeelding 2. Het idee was om de polariteit van de 'sluis' met behulp van een bistabiel relais om te polen. Het relais wordt via 2 reedcontacten bekrachtigd. Reedcontact V schakelt de polariteit van de 'sluis' gelijk met de polariteit van het voorgaande blok A. Reedcontact M zorgt dat - zodra de gehele trein in de 'sluis' is - de polariteit van de 'sluis' gelijk wordt met de polariteit van het volgende blok C.

keerlus op De Geuldalbaan - rijden in één richting

Als bistabiel relais is Reichelt artikel HFD2-L2 12V gebruikt met een schakeltijd van ca. 4,5ms. Dit blijkt te werken. Vervolgens heb ik de terugmeldmodule (DR4088LN) in de keerlus schakeling opgenomen en ook dat werkt. De onderstaande  schakeling is toegepast op blok H17. Blok H23 is nog niet gebouwd.

Afbeelding 3: de schakeling voor het keerlus probleem is gebouwd op een experimenteerprintplaat en bestaat uit een bistabiel relais met 2 blusdioden (1n4148). In totaal worden 3 reedcontacten (R11, R12 en R13) aangesloten omdat blok H17 vanaf 2 sporen via wissel WA.2 wordt binnengereden.

Met een tweede bistabiel relais wordt op deze print het puntstuk van wissel WA.2 gepolariseerd. Wissel WA.2 is in deze uitzonderingssituatie onderdeel van het blok dat de sluis vormt, en zal dus gelijk met de sluis omgepoold worden.

De twee voorschakelweerstanden (10kΩ en 549 Ω) en een meerkleurige LED zorgen voor een visuele controle van het ompolen van blok H17 en het juist polariseren van het wisselpuntstuk.

keerlus op De Geuldalbaan - rijden in twee richtingen

Uit afbeelding 1 blijkt dat in blok B112 ook een keerlusprobleem ontstaat. Deze keerlus wordt in twee richtingen bereden. Hier zijn in totaal 4 reedcontacten benodigd om het keerlus probleem op te lossen. De LED's geven een indicatie van de polariteit vóór, ná, en ín blok B112. In afbeelding 4 de bijbehorende print.

In de praktijk ziet de keerlusschakeling voor twee rijrichtingen er op de modelbaan dan zo uit:

afbeelding 5: keerlus schakeling voor twee rijrichtingen

Meer over de besturing van de modelbaan op deze pagina: https://www.geuldalbaan.nl/elektrisch/modelbaan-besturing →