gebouwen op de modelbaan

gebouwen op de modelbaan


Over schaalmodellen van gebouwen en bouwwerken op de modelbaan.

modelbaan: schaalmodellen van huizen, bruggen, industriële gebouwen, stationsgebouwen, etc.

(tijdelijk) schaalmodel van karton

Tijdens de bouw van de modelbaan is het veelal noodzakelijk om bouwwerken in te passen. Het is jammer wanneer gebouwen beschadigd worden tijdens de bouw aan de rest van de baan. Als er nog veel aan de baan moet gebeuren is het handig om te werken met tijdelijke versies van die gebouwen. Er wordt immers veel tijd en geld gestoken in huizen, bruggen etc. Zeker wanneer alle gebouwen op schaal naar voorbeeld in zelfbouw gemaakt moeten worden. Zo'n tijdelijke versie hoeft er niet mooi uit te zien. Het gaat erom dat de afmeting klopt. 

 

Op De Geuldalbaan kan ik niet terugvallen op bouwpakketten. Alle gebouwen zal ik zelf moeten bouwen op basis van voorhanden zijnde tekeningen of foto's. Ik heb besloten om in eerste instantie van de (meeste) gebouwen een schaalmodel te maken uit karton. Karton is relatief goedkoop en makkelijk te snijden en te plakken.

Modelbaan Gebouwen & Industriële Bouwwerken

stationsgebouw Oud-Valkenburg

Het was eigenlijk geen station, eerder een stopplaats of halteplaats. Hoewel er een loket aanwezig was - volgens de plattegrond van het stationnetje - werden (toch zeker naderhand) kaartjes verkocht vanuit de hogerop gelegen wachtpost. Het stationsgebouwtje zoals dat op De Geuldalbaan te zien zal zijn is gebouwd volgens een ontwerp uit 1906.

 

Ontwerp is een groot woord, want er is slechts een plattegrond (met schaalbalk) te vinden in de archieven van het Utrechts Archief. Overige gegevens over het gebouwtje moesten uit oude foto's en/of ansichtkaarten gehaald worden.

Gelukkig was de omgeving van het gebouwtje (en de nabij gelegen brug en wachterswoning) een veel gefotografeerd tafereel voor oude ansichtkaarten. In de loop van de jaren heb ik oude ansichtkaarten van de locatie verzameld (zie ook: station Oud-Valkenburg →) met daarop steeds een gedeelte van het stationnetje.

 

Ik had het geluk dat ik twee afdrukken van oude foto's heb gevonden waarop een deel van de voorkant (spoorzijde) van het gebouwtje staat afgebeeld. Een foto waarop het volledige stationsgebouw is afgebeeld is niet gevonden.

Op basis van het beschikbare materiaal - met gelukkig een eenvoudige schaalbalk in het HUA document - heb ik geprobeerd een ontwerp van het stationsgebouwtje te maken.

 

Het ontwerp zal niet exact het voormalige gebouwtje weergeven, maar zal toch een goede benadering zijn.

Met 1mm dik karton en een print van de aanzichten van het gebouw heb ik een vereenvoudigd model gemaakt.

De vier zijkanten zijn met een paar stukjes karton verstevigd. Vervolgens heb ik het geheel omwikkeld met dubbelzijdig plakband.

Op de print zijn alle aanzichten tegen elkaar getekend. De print heb ik rond het karton gewikkeld.

Het resultaat ziet er zo uit. Voorlopig kan ik met dit model van het stationsgebouwtje vooruit. Het is simpel maar doeltreffend. De definitieve versie zal uiteraard met ander materiaal worden gemaakt.

baanwachterswoning nr. 16 bij Oud-Valkenburg

Bij de brug over de spoorlijn - nabij het stationnetje van Oud Valkenburg - heeft wachterswoning nr. 16 van de Aken Maastrichtsche Spoorweg gelegen. De baanwachterswoning en bijbehorende opstallen zijn in de jaren '80 van de vorige eeuw afgebroken.

Het ontwerp hiernaast laat de woning zien zonder het schuurtje dat op veel ansichtkaarten is te zien. Ook op ansichtkaarten met nog enkelspoor staat de schuur aan de linkerzijde van de wachterswoning.

 

Op de modelbaan komt de baanwachterswoning mét schuurtje te staan, met de vermelding Oud Valkenburg nr. 16.

 

Bij het uitwerken van het ontwerp voor de baan blijkt dat het gebouw groter is dan ik had ingeschat. 

Wachterswoning 16 van de Aken - Maastrichtsche Spoorweg is op dezelfde manier gemaakt als het stationnetje van Oud-Valkenburg. Ook dit is weer een tijdelijk model totdat de bouw van de modelbaan ver genoeg is gevorderd.

Nog een printje met dakpannen erop en het schuurtje ertegenaan plakken, en dan is dit voorlopige model klaar.

Hiernaast de baanwachterswoning met het schuurtje op de juiste plek, en een pannendak.

kalkoven op de Schaelsberg

Ik heb een ontwerp proberen te maken van de kalkoven aan de Schaelsberg. Het enige overblijfsel is het gewelf van de ovenmond. 

Aan de hand van een meting in het veld heb ik bepaald dat de breedte van de basis van de kalkoven ongeveer 6,20m was. De maatvoering van het gewelf van de ovenmond staat in de tekening.

De nabij gelegen kalkoven van Kroongroeven had volgens een meting van Jan Nillesen een ovenmond met een hoogte van 3,00 meter. Uitgaande van die hoogte zal de toegang tot de oven op gelijke hoogte hebben gelegen als de spoorlijn. Wellicht is een groot gedeelte van de ovenbasis nog intact, maar verdwenen onder de oppervlakte. Voor de eigenlijke oven, het gedeelte waar de kalkstenen door hoge temperatuur worden ontleed in gebrande kalk (CaO) en kooldioxidegas, heb ik als voorbeeld de kalkovens van NEMEK genomen.

De doorsnede van de kalkoven:

Meer informatie over de kalkbranderij aan de Schaelsberg: kalkmergelgroeve schaelsberg

pension 'De Waterval' (Rozenhof)

Een concept model van pension 'De Waterval' op basis van oude ansichtkaarten. Het model laat het gebouw zien zoals het er uitzag begin/midden vorige eeuw.

modelbouw_pension_rozenhof

Het gebouw is gemaakt van karton. De onderdelen zijn uitgesneden met een mesje op basis van het bovenstaande ontwerp. 

Het gebouw staat hier nog op een vlakke ondergrond. Het pension is in werkelijkheid tegen een helling gebouwd langs de spoorlijn. Aan de achterzijde is de kelderverdieping zichtbaar.

 

Voor het gemak heb ik de schoorstenen en dakkapellen weggelaten. Dat maakt voor het concept niets uit. Op basis van dit model kan ik het landschap bouwen.

Abri (halteplaats) Schin op Geul

De oude abri (halteplaats) van Schin op geul - het houten 'stations'-gebouw - zal uiteindelijk dienst doen als kleedruimte bij het zwembad. Zie ook: Waterval & Huize Rozenhof .

 

Van de halte langs de spoorlijn heb ik geen foto's kunnen vinden. Maar er bestaat een ansichtkaart van het huis van Caubo (later pension 'De Waterval') waarop het gebouwtje is te zien. Bekend is dat Caubo de houten halte heeft gekocht van de spoorwegen, en dat het gebouwtje uiteindelijk bij het zwembad werd geplaatst. In een eerder stadium (op deze foto) werd het dus klaarblijkelijk als tuinhuis gebruikt.

Van de stopplaats is deze tekening te vinden bij Het Utrechts Archief:

De schuifdeuren zijn niet aan de buitenzijde (zoals in het ontwerp van HUA) maar aan de binnenzijde  aangebracht. De oppervlakte van de abri is ongeveer 2 x 6 meter.

Per toeval ben ik een nog onbekende foto tegengekomen waarop de oude halte van Schin op Geul staat afgebeeld.

 

Het rechter gedeelte van de woning is de voormalige abri.

Kalkovens Kroongroeven

Voordat gebouwd kan worden aan de mergelwanden op het terrein van de kalkbranderij zijn een aantal eenvoudige concept modellen van de gebouwen van de voormalige Kroongroeven achter het station van Schin op Geul nodig.

 

Van de kalkovens van Kroongroeven en de bijgebouwen zijn geen bouwtekeningen beschikbaar.

In de inventaris van de openbare verkoop (1921) staat vermeld dat de twee grote kalkovens 10 meter hoog zijn met een doorsnede van 4 meter. Verder is er onder andere een schaftlokaal voor de arbeiders, een veldoven (links op onderstaande foto), een houten machineloods etc.

Voor de reconstructie van de kalkovens is dit de best beschikbare foto uit het boek Kalk (Tuinzing 1917). Het bijgebouw met pannendak is waarschijnlijk het schaftlokaal voor de arbeiders.

 

De toegangspoorten tot de ovenmonden zijn 3 meter hoog (Nillesen).

 

De overige afmetingen zijn af te leiden uit de verhoudingen van het gebouw op de foto.

Op basis van een schets met afmetingen (Nillesen) is deze plattegrond getekend, met de locatie van de kalkovens binnen het gebouw.

Uit de foto van Tuinzing kunnen de verhoudingen worden afgeleid van het ovengebouw. Gecombineerd met de plattegrond van Nillesen kan deze vereenvoudigd tekening worden gemaakt.

Een eenvoudig model van het ovengebouw en het bijgebouw ziet er dan zo uit:

Behalve de grote kalkovens was op het terrein ook een tijdelijke veldoven gebouwd. Nabij de veldoven bevond zich een gebouw waarvan ik de functie (nog) niet heb kunnen achterhalen.

 

De buitenkanten van beide bouwwerken zijn grotendeels opgetrokken uit mergelblokken.

Op gelijke wijze kunnen uit de foto weer de verhoudingen worden afgeleid. De breedte van het dak is af te leiden uit 'overzichtsfoto Kroongroeven'.

 

Bewijs voor de ramen aan de voorzijde is er niet. Maar ergens moet natuurlijke lichtinval zijn geweest, en dit is dan de meest waarschijnlijke plek voor ramen.

Dit lijkt dan een aardige interpretatie op de modelbaan van een deel van het groeveterrein.

Meer informatie over Vereenigde Kroongroeven N.V.: kalkbranderij-kroongroeven

Modelbaan Bruggen, Duikers en Tunnel

betonnen boogbrug over de spoorlijn bij Oud-Valkenburg

omgeving boogbrug en station Oud-Valkenburg rond1921

Nabij het voormalige station Oud-Valkenburg ligt een betonnen boogbrug over de spoorlijn. Zie ook: spoorbrug→

 

Omdat ik geen stabiele boog kan maken met 1mm dik karton heb ik besloten om meteen de definitieve versie van het schaalmodel voor de baan te maken.

Een hele tijd heb ik nagedacht over hoe ik de brug zou kunnen maken. Omdat ik een mooie boog - zonder hakkels - wil maken heb ik gekozen voor laser gesneden MDF. Uit de bestaande bouwtekening heb ik geprobeerd met zo weinig mogelijk losse onderdelen een brug in model te maken. De onderdelen kunnen in elkaar worden geklikt, dat vergroot in elk geval de precisie tijdens het verlijmen. Voor de betonnen constructie heb ik MDF in 3 dikten gebruikt. Het aanzicht van de brug ziet er zo uit:

Het snijwerk ziet er strak uit. En zoals zal blijken kan bijna alles zonder te lijmen in elkaar gezet worden. Vanwege de stabiliteit tijdens de bouw heb ik de boog aan de onderzijde van een extra (tijdelijke) versteviging voorzien. Nadat de brug in het landschap ligt, kan deze verbinding worden weggezaagd.

Aan de bovenkant ziet het MDF er nog mooi uit, de onderkant is toch meer zwartgeblakerd. (Of andersom?)

De onderdelen die de betonnen dwarsbalken onder het wegdek vormen kunnen allemaal geklikt worden in het MDF voor het wegdek. Het zijn nogal kleine stukjes, en op die manier zitten ze precies op hun plek.

Het wegdek van de echte brug is van gebakken klinkers voorzien. Naar schatting zouden ongeveer 1600 model klinkers op het model van de brug gelijmd moeten worden. Hiervoor ga ik waarschijnlijk modelstenen van Juweela gebruiken.

In totaal 8 pijlers van de betonnen boogbrug moeten worden aangepast. In werkelijkheid zijn deze pijlers 8 cm dunner dan de betonnen boog. Omdat de boog en de pijlers uit één stuk zijn gesneden zit er niets anders op dan ze dunner te maken.

 

Eerst is de brug weer gedemonteerd, en vervolgens is het MDF 0,5mm dunner geschuurd. Dat heb ik gedaan met een stukje schuurpapier dat onder een latje is geplakt.

Nadat de pijlers zijn aangepast heb ik de brug in elkaar gestoken en verlijmd. De zijkanten en de laatste dwarsverbindingen zijn op de plaats gezet.

 

Met de airbrush heb ik een eerste laag verf in cementkleur gespoten. Ik heb Model Air acrylverf van Vallejo gebruikt. Waar de onderdelen van de boogbrug elkaar raken is hier en daar een klein spleetje zichtbaar dat ik 'gedicht' heb met een hele kleine penseel en een beetje verf. Na het spuiten wordt op een enkele plek het MDF iets ruwer, en dat zal dan weer even geschuurd moeten worden voor de volgende spuitgang.

 

Wordt vervolgd ...

geulbrug bij Oud-Valkenburg

De voormalige brug was uitgevoerd in mergelblokken en baksteen. Meer informatie op: geulbrug →. Een ontwerp heb ik nergens kunnen achterhalen, en dus heb ik op basis van twee oude ansichtkaarten (van rond 1930) een constructietekening gemaakt.

 

De onderdelen van de brug zijn geprint, en vervolgens op karton van 1mm dikte geplakt.

Dan de delen uitsnijden en verlijmen.

De stroombrekers moeten nog worden toegevoegd.

Voor- en achterkant heb ik een beetje verfraaid met een printje van bakstenen. Het originele gewelf was ook uit baksteen opgetrokken. Dus zo ongeveer moet het straks gaan uitzien.

 

De brug lijkt te hoog, maar dat komt omdat de brug op het multiplex onder het XPS wordt geplaatst. 

Eenvoudig kartonnen model van de brug. Maar wel op schaal zodat het landschap op de modelbaan aangepast kan worden aan de (toekomstige echte) brug.

duiker onder de spoorlijn - Graafstraat Schin op geul

De duiker aan de Graafstraat in Schin op Geul. Meer informatie op: duiker →.

De bedoeling is om het model straks onder de rails te schuiven op de plek waar ik voorheen een uitsparing gebouwd heb.

De basis is weer van 1mm dik karton. Daarop worden een paar prints geplakt.

De bestraatte vloer loopt af naar de voorkant. 

Het verband van het metselwerk van de keermuren was wel een puzzel. Maar het ziet er goed uit.

De dalzijde van de duiker welke aan de weg grenst.

Ik heb niet alle bakstenen geprint en geplakt. Dat zou veel te druk worden, en bovendien voegt het weinig toe voor dit concept model.

 

Dit is de bergzijde van de duiker.

Zo ziet het voorlopig op de baan uit. Te zijner tijd kunnen de taluds en de weg worden gemaakt.

Met een beetje landschap er om heen zal het wel goedkomen.

tunnel onder de spoorlijn Schin op Geul naar Walem

Nog een bouwwerkje. De tunnel onder de spoorlijn bij Schin op Geul en Walem.

 

Zoals ik heb aangegeven op deze pagina kan alleen de voorkant van de tunnel worden gemaakt.

 

Eerst heb ik terplekke weer alles ingemeten. De breedte van de doorgang is 4,0 m en de lengte van de doorgang is 38,40 m.

Van de totale lengte kan ik in h0 iets meer dan de helft (25 cm) bouwen. De achterkant zal ergens in de baan eindigen. Het kartonnen concept model is eigenlijk slechts de helft van de tunnel.

De tunnel komt nog 9mm hoger te staan op een deel dat uit de modelbaan genomen kan worden.

De keermuren aan weerszijden van de tunnel worden gemaakt. Eerst wordt de basis uit karton gemaakt.

 

Dan wordt de print met bakstenen getekend, gesneden en gevouwen.

 

Vervolgens wordt het papier op het karton geplakt.

De tunnel op de modelbaan.

Met dit concept van de tunnel kunnen de taluds die straks worden gemaakt gecontroleerd worden.

 

De rode lijn geeft de richting aan van de weg door de tunnel onder de spoorlijn.