modelbaan scenery
Sectie-2 omvat in hoofdlijnen het station van Oud-Valkenburg met wachterswoning nr.16, beeldengroep de Drie Beeldjes, de Geulbrug, de toegangsweg naar de kalkmergelgroeve van Filippo.
modelbaan landschap & scenery | sectie-2

schilderen van de spoorstaven
Op segmenten D t/m G heb ik de rails met de airbrush gespoten. Werken met de airbrush vergt ruimte, en voordat ik aan sectie-2 verder ga bouwen wil ik dat karwei hebben uitgevoerd.
Voordat de rails wordt geschilderd is deze eerst van alle stof en andere verontreinigingen ontdaan en met alcohol ontvet. In de eerste bewerking spuit ik de spoorstaven. De bielzenmat is niet afgeplakt, dus daarbij wordt deze deels in dezelfde kleur meegespoten. De dwarsliggers worden later met een kwastje geschilderd en van de juiste kleur voorzien.
Ik heb ModelAir (direct spuitbare verf) van Vallejo gebruikt.
Mijn kleurenmix van ModelAir voor de spoorstaven is geworden:
5 delen 71.249
2 delen 71.040
De verf is in meerdere dunne laagjes aangebracht zodat de details van de Weinert rails mooi zichtbaar blijven. Zowel de dwarsliggers als de spoorstaven zijn gespoten.
scheiding van de scenery / landschap op de segmentenovergang op de modelbaan
In sectie-1 → op de baan heb ik mobiele bakken voor het landschap gebouwd. In sectie-2 van de modelbaan is het landschap 'vast' op de baan gebouwd omdat de sporen voldoende toegankelijk zijn en de hoogte van het landschap beperkt is.
Op de segmentenovergangen van de modelbaan zal er een scheiding in de scenery gemaakt moeten worden. Op de aangrenzende segmenten is op beide segmenten een verticale plaat multiplex verlijmd. Tijdens de bouw van de scenery zijn beide delen tegen elkaar geschroefd. Naarmate de opbouw met XPS vordert worden de schroefjes verwijderd. Bij de afwerking van het XPS aan de oppervlakte wordt het uitstekende multiplex afgezaagd en vervolgens - net zoals het XPS - met de rasp in vorm gebracht.
Aansluitend aan sectie-1 ligt sectie-2 op de voorgrond van de baan op segmenten D, E, F en G.
De multiplex plaatdelen (dragers) waarop nu wordt gebouwd waren al gezaagd bij de bouw van het achterste gedeelte van dit segment.
Kijk ook eens bij modelbaan spanten →
De multiplex dragers worden nu op de spanten bevestigd. Vervolgens wordt alles weer met XPS opgebouwd en wordt de vorm van het landschap uitgesneden.
Om de plaats voor de paden etc. te bepalen gebruik ik de 1:1 ontwerptekening van de modelbaan.
Hoe de spanten van dit deel van de modelbaan tot stand zijn gekomen staat omschreven bij bouw modelbaan →
Met XPS wordt de scenery verder opgebouwd. Met behulp van de tekening heb ik steeds belangrijke punten in het landschap aangetekend. Dus op elke volgende laag zijn wegen etc. opnieuw aangetekend.
Links op de foto de twee verticale multiplex platen die de scheiding tussen de segmenten vormen.
Waar mogelijk gebruik ik lijmklemmen om het net verlijmde XPS aan te drukken. Waar dat niet lukt plaats ik voldoende gewicht op de schuim platen.
De lagen schuim worden met PUR verlijmd. Dat werkt snel, en zonder knoeien. Na een uur of twee is de PUR voldoende hard om een nieuwe laag XPS aan te brengen.
Deze hellingen moeten uiteindelijk doorlopen tot aan de rivier (de Geul) die aan de voorzijde van de modelbaan wordt gemaakt.
Bij het snijwerk aan het modellandschap heb ik te veel materiaal weggesneden. Helaas niet goed opgelet.
Dat is snel hersteld met een nieuw stuk XPS en een beetje PUR-schuim. Dat lijkt toch een groot voordeel ten opzichte van de bouwmethode met spanten, gaas en gips.
De vorm van het landschap begint al ergens op te lijken. Het is moeilijk te zien met dat zalmkleurig schuim.
Het werk op segment F laat ik even rusten. Eerst wordt segment D verder afgewerkt met dragers voor het XPS.
Deze dragers zijn al gezaagd toen het dubbelsporige traject werd uitgezaagd uit een multiplex plaat. In principe hoeven ze nu alleen maar op de juiste hoogte te worden bevestigd.
Voordat ik de multiplex dragers voor het XPS monteer, teken ik eerst de vorm af op het XPS dat er later bovenop gelijmd gaat worden. Dat bespaard straks veel tijd, en snijafval van XPS. Voor kleinere delen maakt het niet zoveel uit.
De dragers van multiplex worden tot op de rand van de segmenten verlijmd. Om te voorkomen dat er lijm aan het andere modelbaan segment komt (hier: segment D grenst aan E), heb ik tijdens de opbouw folie tussen de segmenten gelegd.
Iets om in een vroeg stadium rekening mee te houden. Een stukje folie (hier vuilniszak) kost bijna niets en voorkomt veel ellende als de segmenten eens uit elkaar geschoven zouden moeten worden als de modelbaan wordt verplaatst.
De eerste stukken XPS zijn alweer verlijmd. Segment D is best ingewikkeld vanwege de vele hoogteverschillen in het multiplex.
Daar zijn twee redenen voor:
- onder de baan maximale ruimte behouden voor de bereikbaarheid van de sporen
- de hoeveelheid te gebruiken XPS en piepschuim beperken.
Daar waar de segmenten tegen elkaar komen moet het multiplex het landschap volgen. Grote stukken heb ik eerst met de handzaag verwijderd. Voor het fijnere werk gebruik ik een Multitool (in mijn geval Bosch). Met de dunne zaagblaadjes kan gemakkelijk 'in het hout worden gestoken'.
Met een hobbymes wordt materiaal bijgesneden totdat de nieuwe blokken XPS ongeveer aansluiten bij het bestaande gedeelte.
Het lager gelegen gedeelte van deze twee baansegmenten grenst aan rivier de Geul.
De multiplex plaat voor dit stukje is verlijmd. Voor het verlijmen heb ik eerst nog een stuk XPS uitgesneden met de plaat als mal.
De scenery op dit stuk baan gaat een stukje van de rivier Geul uitbeelden. Met de ontwerptekening bij de hand is eerst het verloop van de rivier aangegeven. Uiteindelijk wordt dit het laagste punt van de modelbaan.
Hier en daar moeten nog een paar stukken XPS worden toegevoegd.
Op de plek van het water heb ik het XPS voorlopig uitgesneden tot op de diepte van het wateroppervlak. Later zal dit verder worden uitgediept om de rivierbedding aan te brengen, en vervolgens volgegoten worden met hars. Maar dat zal waarschijnlijk pas over een jaar of 2 aan de orde zijn.
Het hele landschap rondom zal aflopen richting rivier.
De Geulbrug is gemaakt van karton en is een tijdelijk model, maar wel met de juiste maatvoering voor de baan.
Na wat bijplakken en schaven van XPS ziet het geheel er dan zo uit.
De loop van de rivier wordt vastgelegd door XPS weg te snijden. Daarna kan de rest rondom worden aangepast.
Vandaag is het verloop van de rivier Geul verder uitgewerkt. Bij de dam in de Geul splitst de rivier in twee takken, waarvan er één naar een molen stroomt.
Bij deze vertakking lag in de 30-er jaren van de vorige eeuw het zwembad van Schin op Geul →. Ernaast lag een roeibotenverhuur.
taluds op de modelbaan met een mal maken
De taluds langs de spoorlijn worden met een mal uit schuimplaat gemaakt. Maar eerst wordt de grove vorm uit de hand gemaakt met een mes en/of rasp.
Daarna worden de taluds met een mal overal op de treinbaan met dezelfde steilheid gemaakt. Dit is een kwestie van steeds passen, en waar nodig een beetje XPS wegschrapen. De mal staat steeds haaks op de spoorstaven. Zo volgen de taluds de bochten van de rails.
Het idee van de doorsnijding van het landschap, met aan twee zijden hoge taluds, op dit deel van de baan wordt al zichtbaar.
Nu een deel van het nieuwe talud zijn uiteindelijke vorm begint te krijgen, heb ik de brug over het spoor tijdelijk ingepast zodat het omringende landschap aan alle zijden kan gaan aansluiten.
Het XPS rondom de brug is op maat gemaakt. De rest van het talud wordt met de mal verder uitgewerkt.
De multiplex scheiding tussen de segmenten wordt ook met de mal en de rasp in vorm gebracht.
gebouw groter dan gepland - grootte modelbaan aanpassen
Bij de brug over de spoorlijn - nabij het stationnetje van Oud Valkenburg - heeft wachterswoning nr. 16 van de Aken-Maastrichtsche Spoorweg gelegen. De baanwachterswoning en bijbehorende opstallen zijn in de jaren '80 van de vorige eeuw afgebroken.
Bij het uitwerken van het ontwerp voor de baan blijkt dat het gebouw groter is dan ik had ingeschat.
Er zit niets anders op dan terplekke de modelbaan met 5 cm te verbreden. Het streven van een gangpad van minimaal 70cm kan gelukkig overeind blijven.
Op de foto het kartonnen concept model van het stationnetje van Oud-Valkenburg: bouwwerken modelbaan →
Bij de landschapsbouw met XPS is de oplossing relatief eenvoudig. Een schuimplaat kan tegen het bestaande deel van de modelbaan worden geplakt, en vervolgens wordt het schuim bijgesneden en geschaafd.
Nadat het landschap op de baan is aangepast ziet de baanwachterswoning van Oud-Valkenburg bij de Schaelsberg er dan zo uit.
modelbaan rotsen van gips
Bij de brug over de rivier de Geul is een oude dagbouw mergelgroeve te zien. Op de modelbaan probeer ik dit stuk scenery vorm te geven met behulp van modelgips. De structuur van de rotsen wordt in dit geval met de hand gemaakt. Zo kan de rotswand uit één stuk worden gemaakt. Bij gebruik van gietmallen zouden alle stukken gips tegen elkaar geplakt moeten worden wat een ander beeld van de rotswand zou opleveren.
Ter voorbereiding op de bouw van het landschap op de modelbaan heb ik een aantal foto's gemaakt van de wandelweg langs de Geul tussen Valkenburg en Schin op Geul. Gunstig voor de scenery op de modelspoorbaan is het gegeven dat de taluds in dit gebied zeer steil kunnen zijn, tot bijna 90º oftewel bijna loodrecht. Dat bespaart dus veel ruimte op de baan.
Eerst heb ik ruimte voor het modelgips gemaakt door 1 á 2 cm XPS weg te snijden en het materiaal ruw te maken.
Het gips is met een spatel dik opgebracht. Als eerste heb ik de kenmerkende horizontale lijnen - de horizonten - op de juiste hoogte aangebracht. Daarna wordt met een mesje de structuur verder uitgewerkt.
Tijdens het werk aan de rotswand hangt de verlichting er recht boven. Door het strijklicht zijn de details makkelijker zichtbaar. Later als de baanverlichting aan is zal het contrast minder worden.
Af en toe worden losse stukjes gips weggeveegd met een zachte kwast.
Na de grovere structuur wordt de fijnere structuur gekrast terwijl het gips verder uithard.
Na volledige droging heb ik de mergelwand nog bewerkt met een tandenborstel. De randen van de mergelstructuur vond ik te scherp. In werkelijkheid is het een zacht gesteente dat makkelijk verweerd waardoor de scherpe breukranden snel afbrokkelen.
Met een borstel blijft de structuur behouden, maar worden de randjes iets afgerond.
Langs het pad langs de Geul van Valkenburg naar Schin op Geul wordt nog een klein stukje rotswand van gips gemaakt.
Nadat het XPS ruw is gemaakt wordt met een spatel een laag modelgips opgebracht.
Met een mesje is structuur aangebracht. Maar nu veel minder dan bij de vorige mergelwand op de baan. Deze mergelwand wordt later voor het grootste gedeelte afgedekt met beplanting.
In werkelijkheid is de mergel slechts op enkele plekken zichtbaar langs het pad langs de Geul. Voor het overige deel is de mergel aan het zicht onttrokken door grond en planten.
modelbaan wegen (2)
Ook een aantal paden en wegen op dit stuk van de modelbaan heb ik met gips afgewerkt. Bij sectie-1 heb ik een methode voor het gipsen van veldwegen toegelicht.
Ik heb daar nu iets aan toegevoegd. Nadat het gips bewerkt is met de kwast, het ik met de afgebeelde roller nogmaals het gips bewerkt. Nu ontstaat er een structuur van oneffenheden door putjes.
Omdat de nieuwe wegen en paden allemaal aan de voorzijde van de modelbaan liggen mag de structuur ook beter herkenbaar zijn.
landschap: resultaat met een basiskleur voor de scenery op de modelbaan
Nu een aantal wegen, paden en rotsen op de modelbaan gereed zijn voor wat betreft het gipswerk, ben ik vandaag wat kleur gaan aanbrengen. Het XPS op de baan is geschilderd met Sikkens Alphatex SF (zie ook grondkleur scenery sectie-1 →). Ik heb weer twee kleuren gebruikt. Een bruintint voor alles, en op enkele plekken een lichtere gelige tint voor de accenten van mergel en mergel houdende bodem.
Het aanbrengen van de basiskleur op het XPS op de modelbaan is veel werk. Alle putjes in het schuim moeten worden gekleurd maar zonder dat alles dicht geplamuurd wordt met verf.
De rails is afgeplakt. Maar dat lukt niet met het gips van de rotswanden. Hier dus extra opletten.
De modelbaan met het nieuw geschilderd stuk landschap. Het gedeelte van de baan voor de rails is gisteren met muurverf in de kleur gezet. De betonnen boogbrug is met 30cm lengte niet echt klein, maar valt bijna weg in het landschap. Ik ben erg tevreden met hoe de scenery op de baan zich ontwikkeld.
